Cyfrowe odwzorowanie terenu, zwane także cyfrowym modelem terenu (CMT), jest ważnym narzędziem w dziedzinie archeologii, umożliwiającym trójwymiarowe reprezentowanie topografii i ukształtowania terenu. Jest to proces pozyskiwania, przetwarzania i prezentowania danych terenowych za pomocą technologii cyfrowych, co daje możliwość bardziej precyzyjnej analizy i interpretacji stanowisk archeologicznych.
Cyfrowe odwzorowanie terenu opiera się na różnych źródłach danych, takich jak pomiary terenowe, dane satelitarne, skanowanie laserowe (LIDAR) czy zdjęcia lotnicze. Te informacje są gromadzone i przetwarzane za pomocą specjalistycznego oprogramowania, które generuje trójwymiarowy model terenu. Model ten zawiera informacje o wysokościach, nachyleniach, deniwelacjach i innych parametrach topograficznych, które są istotne dla badań archeologicznych.
Cyfrowe odwzorowanie terenu pozwala archeologom na dokładne analizowanie i wizualizację ukształtowania terenu wokół stanowisk archeologicznych. Daje to możliwość identyfikacji naturalnych form terenowych, takich jak wzniesienia, doliny czy pagórki, które mogą mieć wpływ na rozmieszczenie i charakter stanowisk archeologicznych. Ponadto, cyfrowe odwzorowanie terenu umożliwia także analizę kontekstu krajobrazowego, takiego jak rzeki, jeziora czy lasy, które mogą być związane z działalnością dawnych społeczności.
W archeologii cyfrowe odwzorowanie terenu jest używane do różnorodnych celów badawczych. Może służyć do planowania wykopalisk, poprzez identyfikację obszarów o potencjalnym znaczeniu archeologicznym i określenie najlepszych strategii eksploracji. Ponadto, cyfrowe modele terenu mogą być wykorzystywane do analizy przestrzennej, badania związków między stanowiskami archeologicznymi, rekonstrukcji dawnych krajobrazów czy symulacji wizualnych, które pozwalają lepiej zrozumieć i przedstawić przeszłość.
W Polsce istnieje wiele projektów i instytucji zajmujących się cyfrowym odwzorowaniem terenu w kontekście archeologii. Wykorzystuje się różne techniki i metody, takie jak skanowanie laserowe, fotogrametria czy teledetekcja, aby stworzyć precyzyjne modele terenu. Dane te są udostępniane badaczom i społecznościom naukowym w celu prowadzenia badań i dalszych analiz.
Cyfrowe odwzorowanie terenu jest niezwykle przydatnym narzędziem w dziedzinie archeologii, umożliwiającym lepsze zrozumienie i interpretację przeszłości. Dzięki niemu możliwe jest odkrywanie nowych informacji o dawnych cywilizacjach, ich osadach, drogach, grobach i innych elementach kulturowych, które są często ukryte pod powierzchnią ziemi. To narzędzie pozwala archeologom na odkrywanie i badanie przeszłości w sposób bardziej precyzyjny, interdyscyplinarny i holistyczny, przyczyniając się do wzbogacenia wiedzy o naszych korzeniach historycznych i kulturowych.