Nadzory archeologiczne

NADZÓR ARCHEOLOGICZNY – to forma prac archeologicznych, które odgórnie zleca Wojewódzki Konserwator Zabytków. Jest konieczny w sytuacji, gdy inwestycja znajduje się w strefie ochrony konserwatorskiej lub w pobliżu zabytków archeologicznych (ok. 100-200 m). Celem tego rodzaju prac jest wykluczenie obecności obiektów archeologicznych, a w razie ich istnienia – ich odpowiednia ochrona. W praktyce nadzór polega na obecności archeologa w miejscu budowy przez cały okres prac ziemnych. Obserwuje on przebieg prac podczas odsłaniania kolejnych warstw ziemi od odhumusowania i dalszych wykopów pod fundamenty. Podczas takiego monitorowania archeolog robi szczegółowe notatki oraz prowadzi dokumentację fotograficzną i rysunkową. W momencie znalezienia obiektu o wartości archeologicznej podejmowane jest jego zabezpieczenie.

Chcesz sprawdzić koszt usług archeologicznych a ramach inwestycji? Skontaktuj się z nami, a wykonamy dla Ciebie wstępną wycenę.

Nadzorem archeologicznym objęty jest jedynie teren budowy, a nie całej działki. Nadzór NIE POWODUJE wstrzymania inwestycji. Sama obecność archeologia to czas ok. 2-3 dni w zależności od szybkości prac ziemnych. W przypadku wykrycia zabytku archeologicznego, wszelkie znaleziska konsultowane są z konserwatorem, którzy może zlecić wykonanie prac ratowniczych określanych jako badania archeologiczne.

Cennik usług archeologicznych na placu budowy jest ustalany indywidualnie dla każdego klienta. Koszty prac uzależnione są wielu czynników, m.in.:

• lokalizacji robót budowlanych
• rodzaju i wielkości inwestycji
• czasu trwania prac ziemnych
• charakter stanowiska archeologicznego

Wpływ na cenę ma również rodzaj przeprowadzanych usług. Nadzór archeologiczny z reguły jest tańszą formą działań archeologa. Z kolei badania archeologiczne ze względu na rozbudowany charakter prac wymagają nieco większych nakładów finansowych.

Czas trwania nadzoru archeologicznego uzależniony jest od czasu robót ziemnych na placu budowy.

Ponieważ archeolog powinien nadzorować każdy etap „pracy koparki”, przebywa na miejscu od momentu zdjęcia humusu do wykonania końcowych wykopów.

W praktyce czas ten oscyluje między 1 a 3 dni.

Nadzór archeologiczny jest obowiązkowy w sytuacji, gdy istnieje zagrożenie, że prace ziemne, najczęściej związane z inwestycją budowlaną, mogłyby zniszczyć znajdujące się na danym terenie stanowisko archeologiczne. Z punktu widzenia badawczego kluczową rolę odgrywa tu kontekst miejsca. Dlatego zadaniem archeologa jest nie tyle wydobycie i zabezpieczenie potencjalnych obiektów z ziemi, lecz przede wszystkim zbadanie lokalizacji przestrzennej potencjalnego stanowiska oraz sporządzenie na jej podstawie pełnej dokumentacji. W tym celu często stosowane są m.in. cyfrowe techniki badań.

Skąd jednak wiadomo, że na obszarze działki mogą występować obiekty cenne pod kątem kulturowym? Podstawę stanowi tu rejestr ochrony zabytków, który w głównej mierze opiera się na Archeologicznym Zdjęciu Polski. AZP to program badań trwających od 1978 roku, celem którego było stworzenie mapy stanowisk archeologicznych. Do jego realizacji zastosowano badania powierzchniowe, a także zdjęcia lotnicze. Archiwum pozyskanych w ten sposób danych przechowywane jest w Wojewódzkich Urzędach Ochrony Konserwatorskiej oraz stanowi podstawę do tworzenia planów zagospodarowania przestrzennego przez lokalne gminy.

Zlecenie nadzoru archeologicznego jest decyzją odgórną, regulowaną polskim prawem. Zgodnie z ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Wojewódzki Konserwator Zabytków określa zakres i rodzaj badań archeologicznych na danym terenie. Wszelkie koszty pracy archeologów i prowadzenia dokumentacji pokrywa w tym przypadku inwestor. Dlatego tak ważny jest wybór właściwej firmy z doświadczeniem, opierającej metodologie prac na nowoczesnym sprzęcie, który przyśpiesza prace. Krótszy czas prac znajduje odzwierciedlenie w ostatecznej cenie.

1. Przed zakupem działki lub rozpoczęciem budowy inwestor powinien zapoznać się z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dotyczącego danego terenu. Zgodnie z uchwałą znajdują się w nim informacje dotyczące potencjalnych stanowisk archeologicznych. W sytuacji, gdy gmina nie ma opracowanego planu dla tego obszaru należy złożyć wniosek o ustalenie warunków zabudowy. Na podstawie posiadanych dokumentów planistycznych organy gminne mogą wydać zalecenie wykonania badania lub nadzoru archeologicznego. Ich szczegółowe warunki zostaną jednak określone przez urząd konserwatorski na podstawie skierowanego wniosku.

2. Wiedząc, że działka znajduje się w obszarze ochrony konserwatorskiej lub koliduje ze stanowiskiem archeologicznym, w harmonogramie budowy inwestycji warto z wyprzedzeniem zaplanować czas na prace archeologiczne.

3. Na tym etapie można rozpocząć współpracę z firmą archeologiczną, która będzie pośredniczyć w składaniu wniosków i uzyskiwaniu pozwoleń na badania, a następnie je zrealizuje. To zdecydowanie usprawni proces przygotowawczy.

4. Firma archeologiczna będąca pełnomocnikiem inwestora składa wniosek do wojewódzkiego konserwatora zabytków o wydanie pozwolenia na przeprowadzenie badań archeologicznych. Decyzja wydawana jest w ciągu 30 dni od złożenia. W otrzymanym piśmie powinno znaleźć się określenie rodzaju i zakresu prac archeologicznych na danej działce.

Do wniosku należy załączyć:

• dokumenty poświadczające uprawnienia do przeprowadzania badań
• dokumenty potwierdzające prawo do nieruchomości (numer księgi wieczystej lub kopia aktu notarialnego)
• program badań archeologicznych
• mapa topograficzna w skali 1: 10 000 z zaznaczonymi miejscami wykopów oraz dotychczasowymi badaniami na tym obszarze
• oświadczenie muzeum lub innej jednostki o gotowości przyjęcia ewentualnych zabytków
• potwierdzenie przelewu za opłatę skarbową wynoszącą 82 zł

5. Po wydaniu decyzji konserwatora na miejscu najczęściej prowadzony jest nadzór archeologiczny, który polega na obecności archeologa na miejscu prac ziemnych. W sytuacji znalezienia obiektu archeologicznego, konieczne jest jego zabezpieczenie oraz poinformowanie o znalezisku wojewódzkiego konserwatora. Na skutek tego wykopy mogą zostać pogłębione, a nadzór archeologiczny zmienia się wówczas w badania wykopaliskowe.

6. Po zakończeniu prac ziemnych oraz złożeniu do urzędu sprawozdania z badań, konserwator dokonuje końcowego odbioru, a działka zostaje zwolniona.