Dokumentacja archeologiczna to proces zbierania, analizowania i interpretowania informacji związanych z badaniami archeologicznymi. Jest to niezwykle ważny element pracy archeologa, który ma na celu rejestrowanie i dokumentowanie wszystkich danych związanych z odkryciami, wykopaliskami oraz materiałami znaleziskowymi. Celem dokumentacji archeologicznej jest zachowanie i udokumentowanie nie tylko samych artefaktów, ale również kontekstu, w którym się one znajdują.
Proces dokumentacji archeologicznej rozpoczyna się od odpowiedniego planowania badań oraz ustalenia metod i technik dokumentacyjnych, które zostaną zastosowane. Na etapie wykopalisk archeolodzy stosują różne techniki rejestracji, takie jak pomiary geodezyjne, fotografowanie, rysowanie, wykonywanie szkiców czy fotografowanie 3D. Dzięki temu tworzone są precyzyjne dokumenty, które odzwierciedlają układ przestrzenny i pozycję znalezisk oraz relacje między nimi.
Kolejnym etapem dokumentacji archeologicznej jest analiza i interpretacja zebranych danych. Obejmuje to identyfikację, opisanie i klasyfikację artefaktów oraz ich powiązanie z kontekstem kulturowym i chronologicznym. Archeolodzy starają się również zidentyfikować wszelkie zmiany i deformacje w znaleziskach oraz zastosować metody odtworzenia pierwotnego wyglądu artefaktów.
Ważnym aspektem dokumentacji archeologicznej jest również sporządzanie raportów i publikacji, które zawierają szczegółowe opisy badań, wyniki analiz, interpretacje i wnioski. Publikacje archeologiczne są nie tylko ważnym źródłem wiedzy dla innych badaczy, ale również służą jako źródło informacji dla społeczności lokalnych, turystów i instytucji zajmujących się ochroną dziedzictwa kulturowego.
W Polsce istnieje wiele instytucji i organizacji zajmujących się dokumentacją archeologiczną. Jedną z najważniejszych instytucji jest Narodowy Instytut Dziedzictwa, który opracowuje standardy dokumentacji archeologicznej oraz prowadzi Centralną Bazę Archeologiczną, gromadzącą informacje o wykopaliskach i znaleziskach na terenie całego kraju. Ponadto, istnieją czasopisma naukowe specjalizujące się w publikacji badań archeologicznych, takie jak „Archeologia Polski”, „Przegląd Archeologiczny” czy „Wiadomości Archeologiczne”.
Dokumentacja archeologiczna pełni istotną rolę w procesie badań archeologicznych. Dzięki niej możliwe jest zachowanie i udokumentowanie dziedzictwa kulturowego, analiza i interpretacja danych oraz przekazanie wiedzy o przeszłości naszym przyszłym pokoleniom. Jest to niezbędny element pracy archeologa, który umożliwia kompleksową analizę i zrozumienie historii ludzkości na podstawie materialnych śladów pozostawionych przez naszych przodków.