Fauna archeologiczna to termin odnoszący się do zwierząt, szczątki których są odkrywane w kontekście archeologicznym i stanowią ważne źródło informacji o przeszłości. Badanie i analiza szczątków zwierzęcych dostarcza cennych danych dotyczących środowiska naturalnego, relacji człowieka z przyrodą oraz sposobu życia i gospodarki ludów przeszłych.
Szczątki zwierzęce odnalezione na stanowiskach archeologicznych mogą być różnego pochodzenia, obejmując zarówno pozostałości dzikich zwierząt, jak i zwierząt udomowionych. Analiza takich szczątków pozwala na rekonstrukcję środowiska naturalnego, w którym żyli ludzie przeszłości, oraz określenie rodzaju roślinności, dostępności zasobów naturalnych i zmian klimatycznych w danym okresie.
Fauna archeologiczna dostarcza również informacji na temat stosunków człowieka z zwierzętami, w tym na temat procesów udomowienia i hodowli zwierząt. Przez analizę szczątków zwierzęcych można określić, jakie gatunki były łowione, a które były hodowane dla celów żywnościowych, futrzarskich, czy też pracowano z nimi jako zwierzęta pociągowe. Na podstawie różnic w gatunkach i proporcjach szczątków zwierzęcych można wnioskować o zmianach w gospodarce i stylu życia ludzi w kolejnych okresach historycznych.
Badanie fauny archeologicznej wymaga zaawansowanych technik analizy, w tym osteologicznej identyfikacji gatunków, badania zmian morfologicznych i patologicznych oraz analizy izotopowej. Współczesne metody badawcze pozwalają również na rekonstrukcję paleośrodowiska i łańcucha pokarmowego poprzez analizę izotopów stabilnych zawartych w tkankach zwierzęcych.
Wyniki badań nad fauną archeologiczną mają szerokie zastosowanie w dziedzinach takich jak archeologia, paleoekologia, etnoarcheologia czy historia kultury. Dają one wgląd w gospodarkę człowieka przeszłości, techniki łowieckie, hodowlane i wykorzystanie zwierząt w codziennym życiu. Informacje te są istotne nie tylko dla rekonstrukcji historycznej, ale również dla zrozumienia procesów rozwoju społeczeństw, interakcji człowieka z otoczeniem oraz zmian środowiskowych na przestrzeni wieków.
Badanie fauny archeologicznej jest więc nieodłącznym elementem badań archeologicznych, które pozwalają na kompleksowe i wieloaspektowe zrozumienie przeszłości ludzkiej. Dzięki temu naukowcy mogą odkrywać tajemnice minionych cywilizacji, ich sposoby przetrwania, a także lepiej poznać i docenić różnorodność przyrody i dziedzictwa kulturowego naszej planety.