Fotogrametria archeologiczna jest jedną z nowoczesnych metod stosowanych w archeologii do dokumentacji i analizy stanowisk archeologicznych oraz zabytków. Jest to nauka o pomiarze i analizie trójwymiarowych obiektów za pomocą fotografii. Fotogrametria archeologiczna wykorzystuje techniki fotografii cyfrowej oraz specjalistyczne oprogramowanie do tworzenia precyzyjnych modeli 3D, map, ortofotomap oraz innych narzędzi wizualizacyjnych.
Podstawowym procesem w fotogrametrii archeologicznej jest tworzenie fotogrametrycznych modeli 3D. Polega to na fotografowaniu obiektu z różnych punktów i kątów, a następnie przetwarzaniu tych zdjęć za pomocą dedykowanego oprogramowania. Algorytmy obliczają pozycje i orientacje punktów na obiektach, co umożliwia rekonstrukcję ich geometrii w przestrzeni trójwymiarowej. Dzięki temu można uzyskać szczegółowe modele 3D obiektów archeologicznych, takich jak budowle, ceramika, rzeźby czy elementy dekoracyjne.
Fotogrametria archeologiczna ma wiele zastosowań w badaniach archeologicznych. Przede wszystkim umożliwia precyzyjną dokumentację stanowisk archeologicznych i zabytków, co jest niezwykle istotne ze względu na ich często nietrwały charakter i zagrożenia związane z działalnością człowieka lub czynnikami naturalnymi. Dokumentacja fotogrametryczna pozwala na tworzenie szczegółowych map i modeli 3D, które mogą być wykorzystane do analizy, interpretacji i prezentacji archeologicznych znalezisk.
Fotogrametria archeologiczna ma również znaczenie w procesie rekonstrukcji historycznych obiektów i miejsc. Na podstawie dokumentacji fotogrametrycznej można odtworzyć pierwotną formę i układ architektoniczny zniszczonych budowli czy kompleksów miejskich. Daje to możliwość lepszego zrozumienia ich funkcji i znaczenia w kontekście historycznym oraz pozwala na wizualizację i prezentację wyników badań w atrakcyjny i przystępny sposób.
Ponadto, fotogrametria archeologiczna może być wykorzystana do analizy detalu i zmian zachodzących na obiektach w czasie. Porównanie kolejnych dokumentacji fotogrametrycznych pozwala na śledzenie procesów degradacji, zniszczeń czy odtwarzanie procesów konserwatorskich. Jest to szczególnie istotne w przypadku zabytków narażonych na działanie czynników atmosferycznych, jak również w kontekście monitorowania efektów prac konserwatorskich.
Fotogrametria archeologiczna to nowoczesne narzędzie, które znacząco wspomaga badania archeologiczne. Dzięki precyzyjnej dokumentacji i analizie trójwymiarowych modeli obiektów archeologicznych i stanowisk, pozwala na lepsze zrozumienie ich budowy, funkcji oraz zmian zachodzących w czasie. Jest to niezwykle ważne dla ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego oraz dla poszerzenia wiedzy na temat przeszłych społeczności i ich osiągnięć technologicznych.