Geochemia archeologiczna jest dziedziną nauki, która zajmuje się badaniem składu chemicznego i właściwości fizykochemicznych materiałów archeologicznych w celu odkrycia informacji dotyczących przeszłych społeczeństw i kultur. Jest to ważne narzędzie w dziedzinie archeologii, które umożliwia dogłębne poznanie technologii wytwarzania artefaktów, sposobów życia i środowiska, w jakim funkcjonowały dawne społeczności.
W ramach badań geochemicznych archeolodzy analizują różne rodzaje materiałów, takie jak ceramika, metal, kamień, kości, drewno czy pozostałości organiczne, aby uzyskać informacje na temat ich pochodzenia, technologii wytwarzania, dystrybucji czy używania. Do najczęściej stosowanych technik należą spektrometria mas, spektroskopia rentgenowska, analiza izotopowa, spektroskopia Ramana czy termoluminescencja.
Spektrometria mas jest jedną z najważniejszych technik wykorzystywanych w geochemii archeologicznej. Pozwala na identyfikację i analizę składu chemicznego próbek, takich jak metalowe artefakty czy ceramiczne naczynia. Dzięki tej technice można określić skład pierwiastkowy, zawartość metali, jak również identyfikować charakterystyczne sygnatury chemiczne, które pozwalają na śledzenie pochodzenia surowców i technologii wytwarzania.
Spektroskopia rentgenowska jest używana do identyfikacji minerałów, składu chemicznego i struktury krystalicznej próbek archeologicznych. Analiza izotopowa natomiast pozwala na określenie stosunków izotopowych różnych pierwiastków w próbkach, co może dostarczyć informacji na temat paleośrodowiska, migracji ludności czy pochodzenia surowców.
Spektroskopia Ramana jest techniką wykorzystującą rozproszenie światła, która pozwala na analizę molekularną i identyfikację związków chemicznych obecnych w próbkach archeologicznych. Jest szczególnie przydatna w badaniu organicznych substancji, takich jak pigmenty, barwniki czy substancje stosowane w produkcji farb i lakierów.
Termoluminescencja jest techniką pozwalającą na określenie wieku próbek ceramicznych lub krzemionkowych poprzez pomiar ilości emitowanego światła podczas ogrzewania. Ta metoda jest stosowana do datowania i chronologii w archeologii.
Badania geochemiczne archeologiczne dostarczają niezwykle cennych informacji na temat dawnych społeczności i ich działań. Pozwalają na odkrycie technologii wytwarzania, handlu surowcami, migracji ludności czy zrozumienie paleośrodowiska. Poprzez analizę składu chemicznego i właściwości fizykochemicznych materiałów archeologicznych geochemia archeologiczna umożliwia odkrycie nie tylko faktów, ale także zrozumienie kontekstu historycznego i społecznego, w jakim powstały artefakty i obiekty archeologiczne.