Herbarium archeologiczne jest specjalnym rodzajem herbarium, które jest używane w dziedzinie archeologii do dokumentowania i przechowywania roślinnych znalezisk archeologicznych. Jest to zbiór suszonych i skatalogowanych okazów roślin, które zostały odnalezione podczas wykopalisk archeologicznych lub badań terenowych związanych z badaniami przeszłości.
Celem herbarium archeologicznego jest zachowanie informacji o roślinach, które były obecne w określonym miejscu i czasie, w którym prowadzone są badania archeologiczne. Rośliny odgrywały ważną rolę w życiu ludzi w przeszłości, zarówno jako pokarm, materiał budowlany, lekarstwa, jak i w kontekście kulturowym, rytualnym czy symbolicznym. Dlatego też badanie roślinnych znalezisk archeologicznych jest istotnym elementem rekonstrukcji przeszłych społeczności i ich środowiska.
Proces tworzenia herbarium archeologicznego rozpoczyna się od zebrania próbek roślinnych podczas wykopalisk. Następnie, rośliny są starannie suszone, aby zapobiec rozkładowi i utrzymaniu ich w jak najlepszym stanie. Po wysuszeniu, okazy roślinne są montowane na specjalnych kartonach herbarialnych lub umieszczane w foliach ochronnych, które chronią je przed wilgocią, światłem i insektami.
Każda próbka roślinna w herbarium archeologicznym jest dokładnie opisana i oznaczona. Informacje takie jak nazwa gatunku, miejsce znalezienia, data, kontekst archeologiczny i inne szczegóły są rejestrowane. Dodatkowo, do herbarium mogą być dołączone dodatkowe informacje, takie jak zdjęcia, rysunki czy notatki terenowe, które uzupełniają wiedzę na temat danej próbki roślinnej.
Herbarium archeologiczne pełni kilka istotnych funkcji w badaniach archeologicznych. Po pierwsze, stanowi ono archiwum roślinnych znalezisk archeologicznych, które mogą być badane i analizowane w przyszłości. Dzięki herbarium można porównywać i identyfikować rośliny z różnych okresów i regionów, co pozwala na rekonstrukcję zmian w środowisku i gospodarce roślinnej w czasie.
Ponadto, herbarium archeologiczne stanowi również źródło danych dla różnych dyscyplin naukowych. Biolodzy, archeolodzy, botanicy, antropolodzy i inni badacze mogą korzystać z herbarium w celu analizy zmian w florze, migracji roślin, stosowania roślin w kontekście medycznym czy związanym z produkcją żywności, a także w celu lepszego zrozumienia związków między człowiekiem a roślinami w przeszłości.
Współcześnie herbarium archeologiczne jest również cyfryzowane, co pozwala na łatwiejszy dostęp do informacji i udostępnianie ich szerokiemu gronu badaczy. Digitalizacja herbarium umożliwia analizę i porównywanie próbek na dużą skalę, co przyczynia się do lepszego zrozumienia zmian w flory i środowiska naturalnego w kontekście przeszłych społeczności.
Herbarium archeologiczne jest niezwykle cennym źródłem informacji i stanowi ważne narzędzie w badaniach archeologicznych. Dzięki niemu możemy zgłębiać wiedzę na temat roślinności w przeszłości, co przyczynia się do lepszego zrozumienia życia i kultury ludzi, którzy zamieszkiwali dane tereny w odległych epokach.