Instrumentarium archeologiczne to zbiór narzędzi, urządzeń i technik używanych w pracy archeologów do prowadzenia badań, eksploracji i rekonstrukcji przeszłości. Jest to nieodłączny element wyposażenia każdego archeologa, umożliwiający zbieranie danych, dokumentowanie odkryć i analizowanie materiałów archeologicznych. Instrumentarium archeologiczne obejmuje zarówno proste narzędzia ręczne, jak i zaawansowane urządzenia technologiczne, które ułatwiają pracę badawczą i pomagają w interpretacji znalezisk.
Wśród podstawowych narzędzi archeologicznych znajdują się m.in. łopaty, szpadle, młotki, kielnie i szczotki. Są one niezastąpione podczas prac wykopaliskowych, umożliwiając precyzyjne odkopywanie warstw archeologicznych, oczyszczanie znalezisk i zabezpieczanie delikatnych obiektów. Narzędzia te muszą być solidne, ergonomiczne i trwałe, aby wytrzymać ciężką pracę terenową i umożliwić precyzyjne operacje.
Oprócz narzędzi ręcznych, istotne są również przyrządy pomiarowe. Archeolodzy korzystają z kompasów, teodolitów, GPS-ów, mierników odległości i innych urządzeń pomiarowych, które pozwalają określić lokalizację, orientację i wymiary obiektów archeologicznych. Dzięki tym narzędziom możliwe jest tworzenie szczegółowych planów, map i dokumentacji terenowych, które stanowią podstawę dla dalszych badań i analiz.
Wraz z postępem technologicznym coraz większe znaczenie w pracy archeologa zyskują zaawansowane urządzenia technologiczne. Współczesne instrumentarium archeologiczne obejmuje m.in. georadary, magnetometry, skanery laserowe i kamery termowizyjne. Te zaawansowane narzędzia umożliwiają dokładne badanie podziemnych struktur, wykrywanie ukrytych obiektów i rejestrowanie szczegółowych danych geofizycznych. Dzięki nim możliwe jest odkrywanie nowych miejsc archeologicznych i zdobywanie precyzyjnych informacji o budowie, rozkładzie i składzie znalezisk.
Ważnym elementem instrumentarium archeologicznego są również narzędzia i techniki laboratoryjne. Archeolodzy korzystają z mikroskopów, spektrometrów, chromatografów, fotogrametrii i innych urządzeń laboratoryjnych, które umożliwiają dokładną analizę i identyfikację materiałów archeologicznych. Dzięki nim można badać skład chemiczny, strukturę mikroskopową i inne cechy obiektów archeologicznych, co prowadzi do lepszej interpretacji i zrozumienia ich funkcji, technologii wykonania oraz pochodzenia.
Współczesne instrumentarium archeologiczne nie ogranicza się jedynie do narzędzi i urządzeń. Dużą rolę odgrywają również technologie informatyczne i oprogramowanie specjalistyczne. Archeolodzy korzystają z programów do obróbki graficznej, analizy danych, modelowania 3D i systemów informacji geograficznej. Dzięki nim możliwe jest tworzenie wirtualnych rekonstrukcji, interaktywnych map archeologicznych, a także efektywne zarządzanie bazami danych i archiwami archeologicznymi.
Całe instrumentarium archeologiczne jest stale rozwijane i ulepszane wraz z postępem technologicznym i naukowym. Nowe narzędzia, techniki i metody badawcze umożliwiają archeologom odkrywanie i interpretację przeszłości w sposób bardziej precyzyjny, wszechstronny i kompleksowy. Instrumentarium archeologiczne stanowi nieodłączną część praktyki archeologicznej i jest niezbędne do prowadzenia rzetelnych i naukowych badań nad materią archeologiczną.