Kurgan to specyficzny rodzaj grobowca lub kurhanu, który występuje na obszarach Eurazji i jest związany z różnymi kulturami pradziejowymi. Słowo „kurgan” pochodzi z języka tureckiego i oznacza „kopiec” lub „kurhan”. Te imponujące grobowce stanowią ważne źródło informacji dla archeologów i badaczy, pozwalając na zgłębianie tajemnic dawnych społeczności, ich wierzeń, kultury oraz struktury społecznej.
Kurgany były zazwyczaj wznoszone na wzgórzach lub pagórkach, co nadawało im charakterystyczną formę kopca. Ich wielkość i kształt mogły się różnić w zależności od okresu historycznego i kultury, która je wznosiła. Wyróżniamy różne rodzaje kurganów, takie jak kurgany płaskie, stożkowe, a także kurgany złożone z kilku mniejszych kopców.
Kurgany były związane z pochówkami, a znaleziska archeologiczne w ich wnętrzu często ujawniają szczątki zmarłych oraz różnorodne przedmioty ofiarne. Z reguły pochowani w kurganach byli ludzie należący do elity społecznej, wojownicy, władcy, kapłani lub inni wybitni członkowie społeczności. Towarzyszące pochówkom wyposażenie grobu, takie jak broń, biżuteria, narzędzia i naczynia ceramiczne, odzwierciedlało znaczenie zmarłego oraz wierzenia związane z życiem pozagrobowym.
Kultura kurganów jest szczególnie znana z obszarów stepowych i pontyjskich Eurazji, takich jak Rosja, Ukraina, Kazachstan czy Mongolia. Jednym z najbardziej znanych przykładów jest tzw. Kultura kurganów, która była związana z ekspansją ludów indoeuropejskich w trakcie migracji koczowniczych ludów na początku epoki brązu. Wiele kultur prehistorycznych i wczesnohistorycznych wznosiło kurgany jako miejsca pochówku swoich przywódców lub bohaterów, co świadczy o znaczeniu tych grobowców w kształtowaniu tożsamości i pamięci kulturowej.
Badania archeologiczne prowadzone na obszarach, gdzie znajdują się kurgany, dostarczają istotnych informacji na temat dawnych społeczności i ich zwyczajów pogrzebowych. Analiza szczątków ludzkich oraz różnorodnych artefaktów pozwala na rekonstrukcję życia i zwyczajów zmarłych oraz odkrycie różnych aspektów ich kultury i organizacji społecznej. Ponadto badania genetyczne szczątków pochowanych w kurganach umożliwiają identyfikację pochodzenia etnicznego i migracje ludów zamieszkujących te tereny w przeszłości.
Współcześnie kurgany stanowią ważny element dziedzictwa kulturowego i turystycznego, a także pozostają przedmiotem badań i zainteresowania dla naukowców i badaczy z całego świata. Ich tajemniczy charakter, piękno oraz bogactwo historycznych informacji, jakie skrywają, przyciągają zarówno specjalistów, jak i miłośników historii, dając świadectwo o dawnych cywilizacjach i ich niezatartym dziedzictwie.