W Sejmie 13 lipca 2023 roku odbyło się głosowanie dotyczące projektu nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. 228 posłów było “za”, dzięki czemu amatorskie poszukiwania nie będą wymagać specjalnego zezwolenia od wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Spis treści:
Nowelizacja ustawy w kierunku łatwiejszych poszukiwań
Osoby amatorsko poszukujące różnych przedmiotów przy pomocy wykrywaczy metali, dzięki nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, nie będą już musieli zgłaszać swojej działalności do konserwatora zabytków. Jednak będzie obowiązywać specjalna aplikacja, dzięki której konieczne będzie zgłoszenie poszukiwań.
W momencie znalezienia cennego przedmiotu, który może mieć status zabytku archeologicznego, należy przerwać dalsze poszukiwania, natomiast o zaistniałym fakcie zgłoszony powinien być wojewódzki konserwator zabytków. Ten z kolei ma 30 dni na rozpatrzenie sprawy oraz ocenę, jaką wartość posiada znaleziony przedmiot. Jeżeli badania archeologiczne potwierdzą, iż dany przedmiot jest zabytkiem, wtedy znalazcy przysługuje nagroda w postaci dyplomu lub gratyfikacji pieniężnej.
Zdania na temat projektu ustawy są podzielone
Na temat nowelizacji ustawy o ochronie zabytków wypowiadają się środowiska szczególnie zainteresowane tym tematem. Po jednej stronie barykady stoją historycy oraz archeolodzy, którzy obawiają się szczególnie grabieży oraz wielu fałszerstw. Ku przypomnieniu, nagroda pieniężna za znaleziony zabytek, może wynieść równowartość nawet 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia za pracę, jakie było odnotowywane w poprzednim roku kalendarzowym.
Takie stanowisko potwierdza między innymi profesor Marcin Danielewicz z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Naukowiec ma obawy odnośnie przedmiotów zrabowanych z innych krajów, w tym z Ukrainy, które będą nie tylko sposobem na wyłudzenie pokaźnej nagrody, ale również sfałszują one ojczystą historię.
Naturalnie po drugiej stronie znajdują się amatorzy poszukujący cennych przedmiotów. Nowelizacja sprawi, iż ich poszukiwania mogą być łatwiejsze, a także nie będą wymagać uzyskiwania wcześniejszych zezwoleń. Aktualizacja ustawy miałaby również unormować szarą strefę poszukiwaczy, którzy poszukują cennych przedmiotów bez posiadanych zezwoleń.
Nowela ustawy o ochronie zabytków podpisana przez Prezydenta
Nowelizacja ustawy o ochronie zabytków została podpisana przez Prezydenta Andrzeja Dudę. Dzięki temu nowe przepisy znajdujące się w ustawie zaczną obowiązywać od 1 maja 2024 roku. Należy przestrzegać wszystkich przepisów w ustawie, aby móc liczyć na wspomniane wynagrodzenie.
Do tych warunków zalicza się, chociażby posiadanie zgody ze strony właściciela nieruchomości na poszukiwania na jej terenie. Ponadto poszukiwania mogą być prowadzone wyłącznie przez osoby pełnoletnie, które zgłoszą swoje eksploracje w dedykowanej aplikacji mobilnej. Aplikacja zostanie udostępniona przez ministra do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.