W 2022 r. w Czermnie przeprowadzono badania georadarowe, które miały na celu zarejestrowanie podgrodzia i grodziska. Pomiary przeprowadzili dr Łukasz Pospieszny (IAE PAN, University of Bristol, Wielka Brytania) oraz mgr Robert Ryndziewicz (IAE PAN).
Spis treści:
Burzliwa historia Grodu Czerwieńskiego
Czermno jest niedużą wsią położoną w województwie lubelskim, a dokładniej w gminie Tyszowce w pobliżu granicy z Ukrainą. Wieś słynie z tego, iż właśnie to tutaj znajdowały się jedne z największych grodów wczesnośredniowiecznych na terenie wschodniej Polski. Grodzisko pochodzące z X-XIII wieku, stanowił najważniejszy ośrodek Grodów Czerwieńskich. Przez długie lata gród należał do Rusi, jednak w 1018 roku, miał on zostać podbity przez Bolesława Chrobrego.
Zaledwie 13 lat później grodzisko zostało przejęte przez Jarosława Mądrego, kijowskiego księcia. Ostatecznie w XIII wieku, gród upadł po najeździe Tatarów. Lokalnie grodzisko określane jest mianem “Zamczyska”, “Małego Zamku” lub “Zamczyska”.
Charakterystyka grodziska w Czermnie
Pogrodzie i grodzisko obejmuje obszar o powierzchni ok. 4,5 ha. Natomiast na 40 ha znajdują się małe osady wraz z cmentarzami. Ten obszar jest trudno dostępny do badań ze względu na swoje położenie w dolinie rzeki Huczwa i Sieniocha. Jednak mimo to na wcześniej zabagnionych terenach, obecnie już zmeliorowanych i osuszonych, odkryto drewniane mosty stanowiące sposób komunikacji pomiędzy osadami a głównym grodziskiem. Archeologom udało się również dotrzeć do 3 cmentarzysk, a także zweryfikowania, iż w tym miejscu była jedna z najstarszych świątyń wybudowana z kamienia.
Grodzisko o wymiarach 155 × 119 m wyróżnia się pierścieniowatym kształtem. Wały w najwyższym punkcie osiągają wysokość 6 metrów względem dna doliny. Według badań archeologicznych w grodzie znajdował się cmentarz, w którym chowano same kobiety. Natomiast we wschodniej części chowano wyłącznie dzieci. Wśród wydobytych artefaktów na przestrzeni lat, znajdowały się m.in. srebrne monety, kamienna ikona z wizerunkiem Chrystusa, biżuterię noszoną przez rosyjskich arystokratów, czy też elementy narzędzi pracy.
Nieinwazyjne badania grodziska
Badania geofizyczne przeprowadzone przez polskich archeologów w Czermnie miały na celu rozpoznanie i rejestrowanie grodziska oraz podgrodzia. W tym celu przeprowadzono nieinwazyjne badania georadarowe na obszarze ok. 5 ha ujętych na stanowisku 2. Obszar badań jest szczególnie narażony na naturalne procesy erozyjne, jak i również szkodliwą działalność ludzką polegającą na niezarejestrowanych poszukiwaniach przy pomocy wykrywaczy metalu.
Dzięki badaniom georadarowym możliwe jest sprawdzenie struktur archeologicznych bez ingerencji w grunt. Możliwe jest zweryfikowanie lokalizacji, głębokości, a nawet miąższości obiektów zabytkowych. Archeolodzy przy wykorzystaniu aparatury Malå Ground Explorer HDR, mogli ocenić strukturę archeologiczną na głębokości do 3 metrów. Profile tworzono co pół metra, zachowując gęstość 4 cm. Badania georadarowe w połączeniu z wcześniejszymi badaniami teledetekcyjnymi oraz danymi kartograficznymi, pozwoliły na przeniesienie wizualizacji w oprogramowaniu GIS. W ten sposób stworzono przestrzenną i czasową wizualizację grodziska oraz podgrodzia w Czermnie.